Nazwa projektu: Ochrona głuszca w Nadleśnictwie Biłgoraj w latach 2011-2013

Wartość projektu: 347 991,95 zł

Kwota dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w

ramach RPO WL na lata 2007 – 2013: 260 285,00 zł.

Poziom dofinasowania: 85%.

Głuszec to ptak z rodziny kuraków występujący w drzewostanach iglastych o charakterze naturalnym. Jest to duży ptak, masa kogutów dochodzi do 6.5kg, natomiast kury są zdecydowanie mniejsze i ważą do 2.5kg. W ostatnich latach liczebność głuszca na skutek zmian środowiskowych zaczęła spadać. Spowodowało to objęciem go w Polsce ścisłą ochroną prawną od 1995 r., oraz wpisaniem do „Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt" z oznaczeniem CR-gatunek skrajnie zagrożony. Gatunek ten figuruje również w załączniku II Dyrektywy Ptasiej Rady Europy, a jego ostoje objęte są Europejską Siecią Natura 2000. Wielkość krajowej populacji szacuje się na poziomie 550-750 sztuk, na Lubelszczyźnie oceniono ją na 100-150 osobników z czego w Nadleśnictwie Biłgoraj ok. 40. Spadek liczebności populacji spowodował objęcie głuszca ochroną czynną. Specyfiką ochrony głuszca jest fakt, iż wymaga ona kompleksowej ochrony całego lasu. Początkowo od 2003 r. nadleśnictwo korzystało ze środków krajowych współfinansując programy ochrony głuszca. W 2009 roku rozpoczęto realizacje projektu „Ochrona głuszca (Tetrao urogallus) w Nadleśnictwie Biłgoraj w latach 2009-2010" o wartości 336280,27 zł, poziom dofinansowania 85% z  Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w Ramach Regionalnego Programu Operacyjnego województwa Lubelskiego 2007-2013. Był to pierwszy projekt, który objął kompleksową ochroną tego kuraka. W ramach programu prowadzone były następujące działania: odstrzał drapieżników; usuwanie czeremchy amerykańskiej; wprowadzanie podszytów; wyłożenie gastrolitów; neutralizacja szkodliwych nawierzchni dróg leśnych; tablice informacyjne; edukacja dotycząca projektu, promocja; monitoring populacji. Skuteczność podjętych działań przekonała nas o kontynuacji tych działań, które realizujemy obecnie w projekcie „Ochrona głuszca w Nadleśnictwie Biłgoraj w latach 2011-2013".

W obecnie realizowanym projekcie większość działań to kontynuacja poprzedniego projektu, ponieważ przyniosły one spodziewany efekt.

Podejmowane działania ochronne:

1. Redukcja drapieżników. Potencjalnie najważniejsze działanie mogące doprowadzić do powstrzymania spadku liczebności głuszca. Rocznie planowane jest pozyskanie 400 szt. głównie lisa jak również: jenota, borsuka.

2. Usuwanie czeremchy amerykańskiej. Jest to gatunek obcego pochodzenia, bardzo ekspansywny, zdobywający w krótkim czasie pozycję dominującego w strukturze naturalnych, rodzimych zespołów roślinnych. Jego obecność stanowi szczególne zagrożenie dla pożądanych w biotopach głuszca płatów borówki. Usuwanie czeremchy polega na jej ścięciu a następnie opryskiwana jest herbicydem w celu jej zniszczenia. Planowane jest usunięcie czeremchy na powierzchni 25 ha.

3. Wprowadzanie podszytów świerkowych i jodłowych. Zwiększą one bezpieczeństwo poprzez umożliwienie schronienia i zwiększą bazę żerową (pączki, pędy). Zaplanowano wprowadzanie podszytów świerkowych i jodlowych łącznie na powierzchni 16 ha.

4. Neutralizacja szkodliwych nawierzchni dróg leśnych. W przeszłości używano do budowy korony dróg leśnych materiałów szkodliwych dla głuszca dotyczy to głównie żużlów (głuszec często wykorzystuje istniejące drogi jako miejsce zbierania gastrolitów - zjada drobne kamienie i niestety kawałki żużla, które nie są obojętne dla jego zdrowia), oraz kruszywa wapiennego (kruszywo to posiada zasadowe pH i powoduje eutrofizację siedlisk). Do zakrycia szkodliwych nawierzchni używamy niesortu kamiennego obojętnego dla środowiska, ponadto powstaną łatwo dostępne miejsca zaopatrzenia się kuraków w gastrolity. Planowane jest przykrycie 1091 m dróg.

5. Promocja projektu. Projekty z dziedziny ochrony przyrody wymagają intensywnej promocji, która jest jednocześnie promocją ochrony przyrody.

6. Edukacja dotycząca ochrony głuszca. W celu podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców naszego regionu, głównie dzieci i młodzieży na prowadzonych przez nas zajęciach omawiana będzie również tematyka ochrony głuszca. Środki przewidziane na ten cel przeznaczone będą na zakup pomocy dydaktycznych do prowadzonych zajęć.

7. Monitoring projektu. W realizacji projektu niezbędny jest monitoring populacji głuszca i drapieżników na nią

oddziałujących, który będzie prowadzony taką samą metodą jak w obecnie realizowanym projekcie, co pozwoli otrzymać nam najbardziej miarodajne wyniki stanu populacji tego gatunku. Ponadto pozwoli zaplanować działania ochronne na przyszłe lata.

Bez prowadzenia aktywnej ochrony głuszca gatunek ten zapewne wyginął by już na terenie naszego nadleśnictwa.

Działania ochronne na tak dużą skalę możliwe są tylko dzięki dofinansowaniu ze środków zewnętrznych, w tym ze środków pochodzących z Unii Europejskiej.