Puszczyk uralski (Strix uralensis) jest leśnym gatunkiem sowy wielkości myszołowa.

Rozpiętość jego skrzydeł dochodzi do 1,3 m, a długość ciała do ok. 60 cm. Charakterystyczne, czarne oczy znajdują się na jasnoszarej szlarze opasanej ciemniejszą obwódką. Ten gatunek sowy posiada stosunkowo długi ogon (choćby w porównaniu z puszczykiem zwyczajnym), na którym znajduje się pięć poprzecznych pasów.

Zamieszkuje stare, prześwietlone drzewostany – w Polsce na nizinach najchętniej się gnieździ w borach mieszanych ze znacznym udziałem sosny, a w górach wybiera stare buczyny z domieszką drzew iglastych. Blisko terytorium muszą się znajdować otwarte przestrzenie jak polany śródleśne, czy zręby, gdzie ptaki będą mogły żerować. Puszczyk uralski poluje głównie nocą z czatowni na drobne ssaki, choć stosuje także lot patrolowy. Połowę jego diety stanowią norniki, ale żywi się także ryjówkami, kretami, myszami, czy wiewiórkami. W przypadku niedoboru gryzoni, ofiarami puszczyka stają się w większym stopniu ptaki, płazy oraz chrząszcze. Ten gatunek sowy potrafi zaatakować mniejsze od siebie gatunki sów, a także małe koty. Szczególnie w okresie zimowym zdarzają się obserwację puszczyków uralskich polujących na przebiegające przez drogi gryzonie. Ptak ten umie skutecznie zlokalizować ofiarę znajdującą się nawet 30 cm pod śniegiem.

Na gniazdo puszczyk uralski wybiera zazwyczaj złamany pień drzewa (złom), rzadziej stare gniazdo ptaka szponiastego lub budkę. Ptaki te należą do monogamistów i łączą się w pary na całe życie. Samica składa zwykle 2-4 jaja, a po czterech tygodniach wysiadywania wykluwa się pierwsze pisklę. Po kolejnym miesiącu młode wylatują z gniazda, ale przez następny miesiąc opiekują się nimi rodzice. Pomimo, że w przyszłym roku młode osiągną już dojrzałość, to zazwyczaj w 3-4 roku życia rozmnażają się po raz pierwszy. W przypadku deficytu pokarmu, ptaki te nie przystępują do rozrodu. Puszczyk uralski jest gatunkiem wybitnie osiadłym i nie należy do płochliwych – można go obserwować z niewielkich odległości. Jednak kiedy wyklują się pisklęta, samica staje się wyjątkowo agresywna. Pierwszym ostrzeżeniem jest kłapanie dziobem, a jeśli to nie pomaga – samica przystępuje do ataku, uderzając kilkukrotnie potencjalnego intruza ostrymi szponami w tył głowy. Niejednokrotnie odnotowano przypadki ataku puszczyka uralskiego na człowieka, podobno trafiały się także śmiertelne.

Na terenie naszego kraju sowa ta występuje głównie na południowym wschodzie, choć stopniowo zwiększa swój zasięg. Można ją także zaobserwować na Kielecczyznie oraz na Polesiu, a pojedyncze osobniki stwierdzone zostały na Mazurach, w okolicach obwodu kaliningradzkiego. W Puszczy Białowieskiej nie natrafimy na ten gatunek (choć oczywiście niczego nigdy nie można być pewnym), choć po gradacji kornika drukarza z pewnością nie miałby problemu ze znalezieniem odpowiedniego na gniazdo świerkowego złomu.

Opracowała Julia Melchior Nadleśnictwo Browsk