Bóbr europejski (Castor fiber Linnaeus, 1758)

Rodzina: Bobrowate (Castoridae)

Rząd: Gryzonie (Rodentia)

Gromada: Ssaki (Mammalia)

Zasięg występowania:

Bóbr europejski występuje na znacznej części obszaru Europy i Azji. Można go spotkać m.in. na terenie Austrii, Belgii, Białorusi, Chin, Chorwacji, Czech, Estonii, Finalandii, Francji, Holandii, Litwy, Lichtensteinu, Łotwy, Mołdawi, Niemiec, Norwegii, Polski, Federacji Rosyjskiej, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Szwajcarii, Ukrainy, Węgier. W Polsce po II wojnie światowej występowało jedynie kilka rodzin bobrów na Mazurach. Jednakże dzięki introdukcji bobra z terenów rosyjskich na tereny przygraniczne z Polską bobry powoli zajmowały coraz większe regiony kraju. W latach 1970-2000 dokonano reintrodukcji bobra na obszarze m.in. Kaszub, Śląska, Podgórza Sudeckiego, Beskidów, Gór Świętokrzyskich, Wyżyny Lubelskiej, Roztocza i Bieszczad. Obecnie bóbr europejski występuje w całej Polsce za wyjątkiem wyższych położeń górskich.

Siedlisko:

Bobry zasiedlają tereny wzdłuż cieków wodnych, naturalne i sztuczne zbiorniki wodne oraz tereny podmokłe. Najchętniej wybierają miejsca z wodą stojącą ze względu na ich tryb życia, który ściśle związany jest właśnie z wodą. Najchętniej zasiedlanymi siedliskami w lasach są łęgi oraz olsy, które obfitują w różnego rodzaju gatunki drzew i krzewów stanowiące bazę pokarmową dla bobrów. Bobry każde siedlisko potrafią dostosować do swoich preferencji bytowych co niekiedy kończy się poważnym jego zmienieniem i jest często objawem trudno odwracalnym. Najczęściej dochodzi do rozlewisk cieków wodnych i zalewania terenów suchych. W miejscu zasiedlenia kopią nory lub budują żeremia z gałązek drzew i krzewów.

Biologia:

Bobry są gatunkiem zwierząt wiodących nocny tryb życia. Są ściśle związane ze swoim terytorium, które swoim zasięgiem zwykle nie przekracza kilku kilometrów. Żerują głównie w pasie do kilkudziesięciu metrów od cieku wodnego. Jedynie sporadycznie może się zdarzyć, że oddalą się na większe odległości.

Bobry są zwierzętami posiadającymi silne więzy rodzinne. W jednej rodzinie żyje dwoje dorosłych oraz młode osobniki pochodzące z dwóch porodów. Różne źródła podają inną liczbę osobników zamieszkujących wśród 1 rodziny, przeciętnie jest to 8 osobników. Okres godów przypada na styczeń i luty. Samica, która nie zostanie zapłodniona za pierwszym razem może ponownie kopulować z dwutygodniową przerwą. Łącznie może podjąć ok. 5 takich prób. Ciąża trwa 105-107 dni. Samica może porodzić za jednym razem do 6 młodych. Młode żywią się w 1 roku po urodzeniu mlekiem matki. W kolejnym roku zmienia się ich pożywienie, gdyż pozostawiają mleko matki a zaczynają zjadać części roślin. W drugim roku życia młode mają za zadanie sprawować opiekę nad młodszym rodzeństwem. Aktywność dobowa ulega także zmianie. Przestawiają się na tryb nocny, a dzień chętnie przesypiają w odróżnieniu od 1-latków. W trzecim roku życia młody bobry rozluźniają stosunki rodzinne i coraz chętniej oddalają się od swojej nory. Aktywność bobrów znacznie spada z nadejściem zimy. W trakcie jej trwania całą rodziną spędzają czas w norze bądź żeremiu, gdzie się posilają i śpią.

Bobry żywią się różnymi częściami roślin zielnych. W okresie zimowym natomiast zjadają korę, pędy, pączki i łyko krzewów i drzew. Spośród drzew najchętniej zjadają topole i wierzby. Bobry z uwagi na dużą zawartość celulozy stosują cekotrofię, która pozwala im w dużym stopniu przetworzyć ponownie zjadany ten sam materiał pokarmowy. Przed zima z wielkim zapałem magazynują dla siebie pokarm w tzw. Spiżarniach. Najczęściej znajdują się u wylotu z nory lub w jej pobliżu zabezpieczonym miejscu np.: przed porwaniem przez nurt rzeki. Niektóre badania wskazują na rekordową objętość zgromadzonego pożywienia wynoszącą ok. 70m³.

Posiadają zdolność komunikowania się między sobą przez przybieranie różnych póz, przez różnoraki dotyk, dźwięk czy znaczenie zapachem.. W wyniku zaistnienia zagrożenia bobry używają swoich ogonów aby uderzając nimi w wodę ostrzec pozostałe osobniki.

Rozpoznawanie:

Bobry są dość łatwo rozpoznawalne gdy są całe widoczne. Mają ok. 1m długości i ważą 20-30 kg. Tułów bobrów jest krępy bez wyraźnie zaznaczonej szyi. Są pokryte gęstym futrem maści brunatnej do czarniawej z łuskowanym i spłaszczonym ogonem w kształcie łopaty, który daleka wydaje się pozbawiony włosów. Tylne łapy są większe i masywniejsze od przednich i są spięte błoną pławną. Przy odbycie widoczne są dwa gruczoły oraz dwa worki strojowe, które są używane do komunikacji zapachowej. Posiadają duże siekacze charakterystyczne dla rzędu gryzoni w kolorze brunatno-czerwonym. Podczas pływania uszy znajdują się nad powierzchnią wody. Rozróżnienie płci następuje po narządach rozrodczych.

Ochrona:

Od roku 2001 bóbr europejski podlega w Polsce ochronie częściowej. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody sytuuje bobra europejskiego na swojej liście jako LC o niższym ryzyku wyginięcia.